MEB, Türkiye’de Eğitimin Son 20 Yılını Kitaplaştırdı

Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye’de eğitimde dönüşümün başladığı 2000’li yıllarda atılan adımların sonuçlarını nicel göstergeler üzerinden inceleyen bir kitap yayımladı. “Türkiye’de Eğitimin 20 Yılı: 2000-2019” başlıklı kitapta 2000 ile 2019 yılları arasında eğitimde yaşanan dönüşüm, eğitim göstergeleri üzerinden incelendi.

MEB’in örgün eğitim istatistikleri ve verileri kullanılarak hazırlanan kitaptaki göstergeler; eğitime erişim göstergeleri, yatırıma dayalı göstergeler ve eğitim performansı göstergeleri olmak üzere üç ana başlıkta toplandı. Bu başlıklarda Türkiye genelinde incelenen değişimler, kitabın sonunda il düzeyinde de değerlendirildi ve 81 ilde yapılan iyileştirmelerin sonuçları, ayrı ayrı sunuldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın takdim yazısını da içeren kitap, 2000’li yıllardan bu yana eğitime erişimi yaygınlaştırmak ve eğitim sisteminin performansını artırmak amacıyla atılan adımların sonuçlarını göstermesi açısından bir başvuru kaynağı olacak.

Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, değerlendirmesinde “Bugün gelinen noktada eğitim sisteminin kalitesini artırmak için tüm göstergeleri izlemeye ve gelişim alanlarını tespit etmeye devam ediyoruz. Bu çalışmada, Türkiye’de eğitimin son 20 yıldaki gelişimini somut göstergeler aracılığıyla değerlendirmeyi ve kamuoyu ile paylaşmayı amaçladık. Çalışma, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğünde Türkiye’de eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve eğitimin kalitesinin artırılması için 2000’li yıllar sonrasında devasa adımlar atıldığını ve bunların göstergelere nasıl olumlu yansıdığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu çerçevede tüm yurt sathında yeni okullar ve derslikler yapılmış, öğretmen sayımız ise ilköğretimde iki, ortaöğretimde ise üç katına çıkarılmıştır. Üstelik bu iyileştirmeler belirli bir eğitim kademesi ile sınırlı kalmamış, okul öncesinden ortaöğretim sonuna kadar tüm eğitim kademelerinde eş zamanlı gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda bu kitap çalışmasının eğitimdeki iyileştirmeleri ve gelişim alanlarını değerlendirme açısından bir başvuru kaynağı olmasını temenni ediyor, kitabın hazırlanmasında emek veren çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.” ifadelerini kullandı. 

Eğitime erişim göstergeleri

Kitapta eğitime erişim göstergeleri altında, farklı eğitim kademelerinde okullaşma oranlarının yıllar içindeki değişimi incelendi. Bu incelemede kız ve erkek öğrencilerin okullaşma oranlarındaki iyileşme de ayrı ayrı gösterildi. Benzer şekilde yıllar içinde farklı kademelerde öğretmen, öğrenci, derslik ve okul sayılarındaki değişime dair bilgi verildi. Artan öğretmen ve derslik sayılarıyla birlikte öğretmen başına düşen öğrenci sayılarındaki azalmalar ve yıllar içinde OECD ortalamalarına yaklaşılmasını sağlayan iyileştirmeler değerlendirildi. 2012 yılı itibarıyla uygulanan 4+4+4 eğitim sistemi ile birlikte ortaöğretimin zorunlu eğitim kapsamına alınmasının bu eğitim kademesindeki okullaşmaya sağladığı katkı da gösterildi. 2000 yılında yüzde 44 olan ortaöğretim okullaşma oranının yüzde 88’lere çıkışı, veriler ışığında belirtildi.

Yatırıma dair göstergeler

Yatırıma dair göstergeler başlığında, MEB bütçesinin yıllara göre değişimi çeşitli ölçütlerle birlikte değerlendirildi. Artan öğrenci sayısı dikkate alınarak öğrenci başına MEB bütçesi ve yatırım bütçelerindeki değişimler gösterildi. Ayrıca kitapta burslu öğrenci sayısı ve pansiyonlu okulların kapasitesindeki önemli artışlar ayrıntılarıyla incelendi. Son olarak 2003 yılından bu yana ücretsiz basılarak öğrencilere ulaştırılan kitap sayılarında yaşanan değişime yer verildi.

Eğitim performansı göstergeleri

Eğitim performansına dair göstergelerde ise Türkiye’nin uzun süredir katılım gösterdiği Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) ve Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS) kapsamındaki performansı dikkate alındı. Kitapta Türkiye’nin bu çalışmalardaki ortalama puan değişiminin yanı sıra alt yeterlik ve üst yeterlik düzeylerindeki öğrenci oranlarında görülen değişim de ele alındı. 

İl düzeyinde incelemeler

Kitabın son bölümünde ise eğitimdeki iyileştirmeler bu kez iller düzeyinde incelendi. Son yirmi yılda Türkiye geneline yayılan iyileştirmelerin iller düzeyinde nasıl gerçekleştiğine dair ayrıntılı bulgular sunuldu. İller düzeyinde yapılan incelemede öğrenci, öğretmen ve derslik sayılarındaki değişimle birlikte öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayılarındaki değişim de değerlendirildi. 2000’li yılların başında dikkate alınan göstergeler açısından dezavantajlı konumda bulunan illerde 2019 yılı itibarıyla yaşanan iyileştirmeler gösterildi. Örneğin 2006 yılında ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 51 olan İstanbul’da 2019 yılı itibarıyla bu sayının 30’a; yine 2006’da Ağrı’da 42 olan öğretmen başına düşen öğrenci sayısının 2019’da 16’ya düştüğü görülmektedir. 

Türkiye’de Eğitimin 20 Yılı kitabının PDF’sine ulaşmak için tıklayınız.